Aspergillus is een groep van schimmels die wereldwijd voorkomt doch voornamelijk in het noordelijke halfrond met name gedurende de herfst en winter. Hij komt ook meestal voor in de vorm van een zwarte schimmel in huizen waar condensatieproblemen zich voordoen.
Het is de meest voorkomende schimmelinfectie wereldwijd die zowel kinderen als volwassenen kan aantasten. In Europa werd gedurende een periode van 12 jaar tot 1993 een vermenigvuldiging met factor 14 vastgesteld van het aantal infecties. Een diagnose is moeilijk te maken eens een Aspergillus infectie zich in de longen voordoet. Als het niet behandeld wordt is dit meestal fataal.
Slechts enkele Aspergillus soorten kunnen ziekten veroorzaken bij mens en dier. De meeste mensen zijn van nature immuun en ontwikkelen geen ziekte door de schimmel Aspergillus. Echter, wanneer ziekte optreedt kan het erge vormen aannemen.
De ziekten die door Aspergillus veroorzaakt kunnen worden variëren van allergie-achtige ziekten tot levensbedreigende gegeneraliseerde infecties. Ziekten die veroorzaakt worden door Aspergillus worden aspergillose genoemd. De ernst van de ziektebeelden wordt bepaald door verschillende factoren maar het meest belangrijke is het afweersysteem van de patiënt.
Dit is een aandoening die veroorzaakt wordt door een allergie voor de sporen van de schimmel Aspergillus. Deze aandoening komt relatief vaak voor bij personen met astma; ongeveer 20%van de patiënten met astma maakt tijdens het leven deze ziekte door. ABPA wordt ook frequent waargenomen bij patiënten met cystic fibrosis (taai slijm ziekte), met name bij adolescenten en volwassenen. De verschijnselen lijken op die van astma: episoden van onwel bevinden, hoesten en piepende ademhaling. Sommige patiënten hoesten bruin gekleurde slijmpluggen op. De diagnose wordt gesteld met behulp van röntgen foto’s van de longen, het kweken van sputum en specifieke testen van huid en bloed. Bij een onbehandelde ziekte kan op den duur verbindweefseling van de long (fibrose) optreden.
Dit is een geheel andere aandoening die veroorzaakt wordt door de schimmel Aspergillus. Bij dezeaandoening groeit de schimmel in een reeds bestaande holte in de long,bijvoorbeeld ten gevolge van tuberculose of sarcoidose. Elke ziekte van de long die gepaard gaat met holtevorming kan aanleiding geven tot het ontstaan van een aspergilloom. De sporen komen via de ademhaling in de longholte terecht, ontkiemen en vormen een zogenaamde “fungusbal” in de holte. De schimmel scheidttoxines (giftige stoffen) uit en producten waar mensen allergisch op kunnen reageren, waardoor iemand met een aspergilloom zich ziek kan voelen.
Een aspergilloom geeft doorgaans (in een vroeg stadium) geen verschijnselen. Later kunnen verschijnselen optreden zoals gewichtsverlies, chronisch hoesten en algemene malaise gevoel. Het ophoesten van bloed komt voor bij 50-80% van patiënten meteen aspergilloom.
De schimmel Aspergillus kan een ontsteking veroorzaken in een voorhoofdsholte. De ontstaanswijze hiervan is vergelijkbaar met dat van het aspergilloom. Indien de afweer van de patiënt intact is krijgt men klachten van een verstopte neus, chronische hoofdpijn ofeen pijn in het gelaat. Drainage van de holte, meestal chirurgisch, leidt meestal tot genezing tenzij een diepliggende holte is aangedaan. Dan moet naastchirurgie ook met een antischimmel middelen behandeld worden.
Veel mensen met een ernstig verzwakte afweer overlijden ten gevolge van invasieve aspergillose. De kans op succesvolle behandeling hangt in sterke mate af van het vroegtijdig stellen van de diagnose, maar goede diagnostische testen zijn niet voorhanden. Vaak wordt met behandelen gestart als men vermoed dat er een infectie is. Invasieve aspergillose komt voor bij patiënten met verminderde afweer zoals, beenmergtransplantatie patiënten, tijdens chemokuren voor de behandeling van (bloed)kanker, patiënten met AIDS, en patiënten met ernstige brandwonden. Er zijn ook zeldzame aangeboren ziekten die gepaard gaan met een verminderde afweer en een verhoogd risico op infectie, zoals chronische granulomateuze ziekte. Patiënten die lijden aan invasieve aspergillose hebben vaak koorts en verschijnselen van eenlonginfectie zoals hoesten, pijn bij de ademhaling of kortademigheid die niet verbeteren op behandeling met antibacteriële middelen. Röntgen foto’s en scansvan de longen zijn vaak afwijkend en helpen de infectie te lokaliseren. Bronchoscopie (een onderzoek waarbij met behulp van een scoop in de longen gekeken wordt) wordt vaak verricht om de diagnose te helpen stellen.
Soms breidt de longinfectie zich uit doordat stukjes schimmel via het bloed versleept worden en uitgroeien in andere organen zoals hersenen, oog, hart, nieren en huid. Dit is een ernstige vorm van invasieve aspergillose met een zeer hoog risico om te overlijden.
De Universiteit van Manchester en The Sanger Centre hebben veel onderzoek naar gans deze problematiek gedaan. Daarom is het interessant indien men meer informatie wenst de volgende websites te raadplegen : www.aspergillus.man.ac.uk &www.fungalresearchtrust.org
Verder verwijzen wij ook naar de publicatie van het Wetenschappelijk en Technisch centrum voor hetBouwbedrijf: W.T.C.B. tijdschrift lente 2003, waar het onderzoek naar en de gevolgen van zwammen in woningen uitvoerig beschreven wordt.
